sexta-feira, 18 de janeiro de 2013


Oratura: UMBUNDU
Onduko Kwayela yalomboloka nye?

Casyata oku yevalisiwa okuti olonduko, kowiñi watyama ko Bantu, ka viya ño ndoto. Konepa yOvimbundu, twa syata oku lekisa, pokati kava vainda lo kutanga evi tu nenãnenã, ensinimwinlõ lyolonduko, cikale evi tuyeva volohango, cikale evi tusanga mwakongamenlã. Olonduko vimwe vikasi alusapo, vyakwavo visitulula ulandu, ndeci kovoyaki kotembo yupika wa cikolonyã, etc.

Etali nda nenã onduko yimwe yakãi, yina okuti poku yililongisa cakala esanju linene calwa, omo akuti oyo vo onduko ya hulukãi wacita ina yange, una okuti ndokulihã ño velitalatu. Kwayela yatyama ko “oku yela”, calomboloka okuti ekova lyomunu ka litekãvã ño calwa, ale pamwe kwaca ale, cipita oko cimolehã. Pwãi konepa yakwavo, calomboloka okuti okulya kwaliminlwe kwapitinlã petosi lyo kungula, ndomo twa cikulihã okuti ovimbundu olongunja.

Ndamuna twamãlã oku lombolola, kuli olonduko vyelomboloko lyalusapo, ndeci mwenle cikasi ya Kwayela. Ya tyamenlã kolusapo wakuti, “kwayela osema, ovipula njala oko vili”. Osapi yondaka yeyi okuti, kwosi kuna kuyevalela epwiti, pwãi vatala ohali vasangiwa vo.

Gociante Patissa, veteke lye kwin la vikwãla, kosãi ya Sunsu, kunyamo wolohulukãi vivali kekwin la vitatu, vo lupale wo Lupito.

PORTUGUÊS
Qual é o significado do nome Kwayela?

Tem-se dito que os nomes tradicionais Bantu não surgem por acaso. No que aos Ovimbundu diz respeito, tenho partilhado o significado de vários nomes, quer recolhidos na oralidade, quer em consulta bibliográfica. Há nomes proverbiais como tal, enquanto outros contam história, geralmente ligada às guerras anti-coloniais, etc.

Vamos hoje falar de um nome feminino, cuja descoberta foi um enormíssimo prazer. E digo porquê: porque é também o nome da mãe de minha mãe, que só passei a conhecer através de uma fotografia a preto e branco. Kwayela é da família do verbo “oku yela”, que significa também ser claro (ter tonalidade de pele clara); nessa linha, “kwayela” significaria que amanheceu. Entretanto, o conceito é mais conhecido pelo seu significado de estar-se pronto para colheita, ou não fossem os Ovimbundu um povo muito ligado à agricultura.

Assim, Kwayela vem do provérbio Umbundu, “kwayela osema, ovipula njala oko vili”, que podíamos traduzir como “onde a fuba abunda, há também famintos”.

Kwayela é, portanto, uma chamada de atenção para a dialéctica da vida.

Gociante Patissa, 14 de Janeiro de 2013, na cidade do Lobito

12 ondaka twatambula- comentários:

Unknown disse...

É um nome muito bonito visto que o amanhecer e clarear é o início de uma vida nova. Espero não estar a fazer um clichê. Mesmo não sabendo, antes, o significado do nome de uma forma tão profunda como agora, e mesmo não sendo oriundo dos ovimbundo mas sim bakongo, minha esposa e eu gostamos do nome e decidimos dá-lo a nossa filha cassula. E não é que, ela realmente tem um tom de pele clara? Coincidência ou não apenas sei que sou apaixonadíssimo pelo nome e pela minha filha. o que é nosso é bom, tem qualidade e eu gosto muito.

Unknown disse...

Gostei..

Unknown disse...

Nome muito giro um nome sei igual ❤️

Unknown disse...

Amo a minha cultura, sou de origem da tribo ovimbundo, sou da Huila município do Lubango e simplesmente amo a minha lingua amo tudo do meu povo😍❤

Unknown disse...

Amei o significado do nome lindo de mais

Unknown disse...

Amei

Unknown disse...

Amei

Anônimo disse...

Amei

Anônimo disse...

Chamo-me Paulina Kwayela amo muito o meu nome.

Anônimo disse...

Amo tudo o que representa o meu povo, principalmente a nossa língua…

Anônimo disse...

Nome que eu e meu marido escolhemos para nossa princesa 👸🏽 Que nascerá da qui a um tempão.

Anônimo disse...

💕💕💕💕💕🙏🏽

Sexto Sentido TV Zimbo com o escritor Gociante Patissa 2015

Vídeo | Lançamento do livro A Última Ouvinte by Gociante Patissa, 2010

Akombe vatunyula tunde 26-01-2009, twapandula calwa!

free counters

Popular Posts

Blog Archive